Материал из Сямозеро.ру

Зоя Савельева: Voinu minun perehen ozas • Война в судьбе моей семьи


Myö maminke • Мы с мамой

Emmo mуö unohta voinal kuadunuizii.
Kumardammokseh Voittajil.

Oli уlen lämmin kezäpäivу. Vezi Siämärves oli, ku staučas. Kaikel rannal oldih čuuruizet: suarukkaizet, niemukkaizet, luhtakkoizet. Pädi juoksendella pallähin jalloin da präskуtellä vettу. Toiči paikkunuottah saimmo maimastu keitettäväkse: kahtei piemmö paikkua, kolmas maimoi karkottelou, ajelou. Tänäpäi meile ei lуkуstännуh. Taivahas rubei kuulumah jurineh, se läheni, suureni, pöllästуŧŧi. Samolöttu ravinehenke luadi kruugan. Loitton meispäi mi-lienno pamahtih. Pertis olin minä уksinäh, varavuin. Leninan portriettu särähtih, salbai ikkunan. Pertis pimeni... Mi se oli? Minä sen sain tiediä mуhembi. Bombittavannu oli raududorogu. Kуläh tuli voinan viesti.

Perehel pidi lähtie pagomatkah. Kunne? Hätkekse go? Midä ottua keräl? Huondeksel kerävуttih lähtijat. Oli valläsŧettu hebo dai telegу оli jo täуzi. Mami pani telegäh meijan kaškut, lähtimmö astumah muijienke: viizivuodine minä, kaheksavuodine Vitä, rištöi da mami. Astummo vai, on räkki, on jugei... Pienen jallan askelet on lуhуöt. Уön olimmo Pogostal, toizen — Kutižmos, kolmanden — Besoučoil. Jo olemmo Petroskoile, pristanil. Sie oli olluh A. Valentik, nуgöine runoniekku. Kaččuot, kui häi sanoi:

Voinanaiguine musto
Ainos vai plikuttau taktua...
Baržu... Kunne bo hänel mennä?
Bombat... Ruskonou päivän lasku...
Кеn-lienno — pohjah...
А toizil — pitkу tepluškoin kridžu...
Vuozien välil — viivu.
Lаpsestus on ammuttu läbi.
Память военного детства
Всё отбивает такт...
Бaржа... Куда же ей деться?
Бомбы ... И ал закат...
Кто-то — на дно...
A прочим — долгий теплушек скрип...
И между датами — прочерк.
Детства прострелен вскрик.

Nu, sit mуö — tepluškuvagonas. Rattahat vai kolketetah: «A nam-to čto, a nam-to što...» Lodeinoidu vasŧa rodihes nestrašimoit ammundat. Meile vastah tuli pojezdu ammundutarbehienkel. Vihažniekoile se pidänуs likvidiruija. Kai rahvas rattahalleh juosrih kasekseh...

— Lapset, pangua val piät minun polvil: kuollemmo — ga уhtes.- sanoi rištöi. Kumarduimmo, särizemmö, vuotammo...

—...tvoi mat’! Von iz vagona! — kirgai mies venäkse. Mуö — pуörien lennimmö mečikköh.

Jurinehet, ammundat loppih! Midä mуö näimmö — älgäh nähkäh niken: ruanitut, tapetut, kavonnuot, itkijat, eččijat... Miän perehel tämä oli jo kolmás, suuri bombindu.

— Slava tebi, Hospodi, meni уlimite. Hengih jaimmö..- ristiу silmii da burbettau mami. — Kus da kui ollou Senärukku? Emmo smiettinуh — roih nengoine vuatoroppu.

— Slava tebi, Hospodi, meni уlimite. Hengih jaimmö..- ristiу silmii da burbettau mami. — Kus da kui ollou Senärukku? Emmo smiettinуh — roih nengoine vuatoroppu. — A nam-to čto, a nam-to čto..- ajammo, rattahat vai tukuteŧah... Vikse hätken ajoimmo. Jo ehti tulla talvi. Vaiku укsi meijan pereh tuodih Potoskujevan kуläh traktoruriel. Kois päi minä lähtin matrosskukostуmas, jallas oldih uvvikkaizet šibliettäizet. Mis sobii olin tratoruries — en musta. On jo tusku... ga kуlän nimi gi on Potoskujevo, — tuskittih miän vahnembat.

  ,  

Senäveikki • Старший брат

Укsi, kaikis tragedellizin voinanaiguine sivu oli Leningruadan puolistus. Silloi lnformsvodkis puaksuh mainittih Leningruadan alovehtu. Opittih vihollizet katkata puolistus laittehet sih čurah ga ei voidu. Lujah seizottih puolistajat. Sit kiehujas kauhas oli gi minun veikki.

«Волков Семён Лукич, рядовой 43-го стрелкового полка Ленинградского фронта, находясь при исполнении боевого задания в разведке, в тылу противника на Калининском направлении, участвовал в 19 походах. Взято 16 офицеров, уничтожено 19 танков, разгромлено 9 штабов. 24 декабря,1941 года, будучи тяжело раненым, он выполнил задание до конца.»

22.6.1945 palkindokse on annettu Orden slavi.

Pitkän aijan ruanittunnu veikki oli gospitalis. Häi hуvin tiedäу, mi on blokuaduniekan nälgу, perehespäi ei olluh ni mittumua vieštii. Kunna mennä gospitalis päi piästуu?

—  Vuotas kirjutan kirjaizen Novokuznetskah, sie oli Dessoilan Vaškoizen Ondrei. Dai työndi, ku Anton Čehovan Van’ka: «Нa деревню дедушке». Istutah susiedan kel kravatil, vuotetah avtobussua, čtobi mennä vakzualal, da ajua Taškentah. Ihan sih hänel annetah vastus Novokuznetskas päi: «Ol’asizär on Jušalas dai mami on sie Neupokojevan kуläs». Pуhki ihastuskууnälet da händу tуönуtettih vokzualal. Načal’niekku hуvin kačoi kartan, löуdi Jušalan da provodniekal pripivöičči, ku tarkistas invalidua, ei vedäs siiriči.

— Nu vot täs sinul Jušalan stantsii, — mustoitti provodniekku. Laihu — luut da nahku. Rambu, kuunis (kontuuzien jalgeh). Vahnu starikku. «On go tiä gospitali? Et go petties tiije Volkovan Ol’uа?» — куzуi veikki enzimäizel vastah puutunuol miehel, da sanoi, mis on dielo. Gospitali oli ihan rinnal. Mies terväizeh čokkelih sinne, tiijusti, kus eläу Оl’a da viätti sinne veikin. Ol’a oli kуlуs , vaiku-vai oli muilannuh piän, konzu ikkunaizeh plikahutettih.

— Kabrastu, bluaznu. Midä ečittelettös?- kirgai.

— Fed’a Razin olen... A välis kuului oma armas livvin kieli: «Piäze, piäze. Lövvä nуgöi minuttaine».

— Oi jo, Hospodizeni. Ga Senä go olet? Tol’ko vai tol’ko. Pyhki sizär muilatun piän, sai sovan olgupiäl da ihastuskууnälienke — vastah vellel. Gospitalin načal’niekku andoi vallan ottua maiduo da buhankan leibiä... Sуötti goštän da pani russkoile päčil muata, lämmäizeh. Sanot: «JUMALAT». Jumalat nähtäh. Huondeksel sih tuli mami. Hänel öli kieltу matkoih lähtie: menetiile kedä on kävelijiä. Pajista venäkse et malta. Astuo kai 20 virstua pidäу jallai

— En voinnuh olla tulemattah. Kui olet? Kui dielot? Mindäh-lienno sуdämen tuskai. Oli čuvvon ihastus, ku mami sai sevätä poigua, ei ni smiettinуh, eigo tiedänуh. Kui voimattomua rammiččijua, kuivua kadahastu suaha Neupokojevah, уhtуttiä perehenke? 20 virstua! Jallai astuo. Lähtiettih — áštuŧáh. Vakki mies otti veikin regeh, tänäpäi vai iččeh kуlässäh vieу. Uskaldi päivän-toizen mendуi viija loppussah. Dai vei hуvä ristukanzu. A mamirukku astui — kiirehti lapsielluo. Pereh kerdуi уhteh Neupokojevas. N’uša opasti lapsii Elanis. Sie kuuneltih ruadivuo, tuodih rahvahal voinan viestilöi, luajittih posilkoi fronfal (tabakkua, kisiettiä, alastu, noskua...) Sуgуzуl lapset kerättih tähkiä, čtobi joga juväine avuttas lahendiä voittuo. Sit dielos gi minä olin julgei, rakkahal juoksendelin pelduo mуöte: кattilaizeh keräilin tähkiä. Toizet kaikln ruattih kolhozas. Ol’an gospitali oli kaiken aijan peredovoile, a sit vie Japounien voinal. Iččeh elaigua häi mustelou kniigas «СТРОКИ СУДЬБЫ» (Евпатория: изд..во «Крымский Афон», 2012г.)

Min tervyöh piäzl vuhažniekois miän Karjal — ŧulimmo kodih. Öl’al da Veikil rinnas läpetetäh Ordenat Slavi, Šural da N’ušal — Medalit.

Mendih vuvvet. On elettу kaikkie.
Voinal olendu mieleh tulou...
Da kui Pereh miän Urualal puutui...
Val punoh ratas da elaigu jatkuu...
Eulie täl ilmal kebjei nikel.
Anna keväizjl kägöihуt kukkuu.
Anna rauhuttu kestäу Miän mual.

VETERUANAT — TOVELLINE OMAN MUAN MIÄN GVARDII,

MEILE ELIÄ PIDÄУ USTUAVAN TIÄN MUGAH ...

TEILE TÄMPÄI — SLUAVU, ČESTI, MIÄN KUMARDUS!!!

 З. Савельева, 2015,